بسپار چیست؟
بَسپار یا پلیمر به انگلیسی: (polymer) مادهای شامل مولکولهای بزرگی است که از به هم پیوستن واحدهای کوچک تکرار شونده که تکپار یا مونومر نامیده میشود، ساخته شده است.
این گرایش تا سال ۱۳۶۲ یکی از گرایشهای مهندسی شیمی بود اما در حال حاضر به عنوان یک رشته مستقل با دو گرایش صنایع پلیمر و تکنولوژی و علوم رنگ در دانشگاهها ومراکز اموزش عالی ارایه میشود، البته هنوز در تعداد محدودی از دانشگاههای کشور مهندسی پلیمر یکی از گرایش های مهندسی شیمی است. واژهٔ بسپار فارسی است و از دو بخش بس (بسیار) و پار (پاره، قطعه) تشکیل شدهاست.واژه «پلیمر» از دو بخش یونانی «پُلی» به معنای بسیار و «مر» به معنی قسمت، پاره یا قطعه گرفته شده است.
انواع بسپار :
تعداد واحدهای تکرارشونده(unit cell) در یک مولکول بزرگ درجه بسپارش یا درجه پلیمریزاسیون نامیده میشود. بسپارهایی که فقط از یک نوع واحد تکرار شونده تشکیل شدهاند، جوربسپار (Homopolymer) و آنهایی که از چند نوع واحد تکرارشونده تشکیل شدهاند، همبسپار (copolymer) نامیده میشوند. گاهی لفظ ترپلیمر (Terpolymer) نیز برای محصولات حاصل از بسپارش سه تکپار (مونومر) به کار میرود. در عین حال، در مورد محصولاتی که با بیش از سه تکپار بسپارش شدهاند، لفظ ناجوربسپار (Heteropolymer) رایج است.
بیشتر مواد اساسی همچون پروتئین، چوب، کتین، لاستیک خام (کائوچو) و رزینها بسپار هستند. بسیاری از مواد مصنوعی همچون پلاستیکها، الیاف مصنوعی (نایلون، ریون و… )، چسبها، شیشه و چینی مواد پلیمری هستند.
دسته بندی:
بسپارها به دو دسته بسپارهای طبیعی و بسپارهای مصنوعی تقسیم میشوند. البته بسپارها را به روشهای مختلف دیگری نیز دسته بندی نیز میکنند. دسته بندی زیر بر اساس ساختار بسپار انجام شده است.
بسپارها از نظر اثر پذیری در برابر حرارت به دو دسته گرمانرمها (ترموپلاستیکها ) و گرماسختها (ترموستها ) تقسیم میشوند. گرمانرم ها، پلیمرهایی هستند که در اثر گرم کردن ذوب میشوند در حالی که گرماسخت ها، بسپارهایی هستند که در اثر گرما ذوب نمیشوند بلکه در دماهای بسیار بالا به صورت برگشت ناپذیری تجزیه میشوند. بسپارها دارای خواص ویسکو الاستیک است ومنشا این پدیده گره خوردگی زنجیرهها در هم است.
